Karpaty Rumuńskie: Sighişoara – Siedmiogród 2011-06-20 08:15:46 CEST

Sighişoara, Segesvár (węg), Schässburg (niem). Krzysztof Czyżewski, człowiek przywracający Polakom pamięć Europy Środkowej, zalicza Sighişoarę – obok Lublany i Suboticy – do magicznych miejsc tej części kontynentu. Sighişoara jak soczewka skupia w sobie specyficzny środkowoeuropejski los i jest źródłem niejednej fascynacji…

Górne miasto zachowało całą zabudowę wewnętrzną wraz z murami obronnymi i basztami, czym skutecznie może konkurować z francuskim Carcassone. Można też powiedzieć, że jest to największa zamieszkana cytadela w Europie. Dzięki niezwykłym walorom historycznym i krajobrazowym Sighişoara została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Historia

Prawdopodobnie już w XI w. istniała w tym miejscu osada, okalająca swym drewniano-ziemnym wałem szczyt wzgórza. Pierwotny, być może szeklerski gród, rozbudowali osiedleni tu sascy koloniści. W dokumentach miejscowość pojawia się od 1298 r. jako Schespruch lub Castrum Sex dla Sasów, Segusvár dla Węgrów (1367) i Sagişoara dla Rumunów (1431). Od samego początku większość mieszkańców trudniła się rzemiosłem. XV-wieczne dokumenty podają, iż byli oni zrzeszeni w 10 cechach, jednak ich liczba na początku XVI stulecia wzrosła do 15. Cechy istniały w Sighişoarze do 1875 r. Obwarowania wokół całego wzgórza wzniesiono zapewne w XV w., w obliczu narastającego zagrożenia tureckiego.

Również dolne miasto, położone wzdłuż zasypanego dziś już potoku Șaeş (płynącego środkiem obecnej Str. 1 Decembrie), otoczone było murami. Członkowie cechów zajmowali się budową oraz utrzymaniem murów i baszt, a także wykopali na górze 8 studni (34m głębokości), aby zapewnić sobie dostęp do wody w razie ewentualnego oblężenia. Korzystając z królewskich przywilejów, miasto rozwijało się spokojnie przez dwa stulecia, organizując swoje życie w hermetyczną enklawę – nikt pochodzenia innego niż saskie nie mógł w jego obrębie zamieszkać.

Od XVII w. nastały jednak cięższe czasy. Miasto plądrowały różne wojska, głównie tureckie. Epidemie i pożary nękały je przez XVII i XVIII w. Ważny epizod odegrała Sighişoara podczas Wiosny Ludów. U rogatek miasta 31 VII 1849 r. miała miejsce bitwa pomiędzy oddziałami dowodzonymi przez gen. Bema a rosyjskim wojskiem prowadzonym przez GRN. Lüdersa. W bitwie tej zginął walczący u boku Bema wielki węgierski poeta Sándor Petőfi. 2. Poł. XIX w. była spokojna. Przebudowano wtedy dolne miasto, jednak cetatea zachowała średniowieczny kształt i urok.

Miejsca, które warto zobaczyć.

Zwiedzanie można rozpocząć z P-ţa Hermann Oberth, skąd ulica Turnului prowadzi w obręb górnego Starego Miasta. Dom rodzinny Hermanna Obertha znajduje się u samego dolnego wylotu ulicy Turnului. W niszy ustawiono popiersie tego najsłynniejszego obywatela miasta.

Wieża Zegarowa (Turnul cu ceas, niem. Stundturm,), poprzedzona fortyfikacjami bramy głównej, łączyła kiedyś funkcję doskonałego punktu obserwacyjnego i miejsca zgromadzeń rady miejskiej. Dziś jest przede wszystkim głównym symbolem miasta i jego najbardziej fotogeniczną budowlą. Wzniesiona prawdopodobnie już w XIV w., od 1575 r. była ratuszem. Odbudowana po pożarze, w 1677 r. uzyskała ozdobny dach, wykonany przez Tyrolczyków Vita Breubera i Filipa Bonge. Ma 64 m wysokości, a jej galeria widokowa, z której roztacza się wspaniała panorama, znajduje się na poziomie ok. 30 m. Nazwę swą zawdzięcza zegarowi wykonanemu w 1648 r. przez Jana Kirschela. Skomplikowany mechanizm porusza figurki znajdujące się po obu stronach wieży. Mechanizm zegara podziwiać można, zwiedzając urządzone w wieży Muzeum Historyczne (Muzeul de Istorie), w którym znajduje się makieta przedstawiająca miasto w jego średniowiecznym kształcie.

Kościół Klasztorny (rum. Biserica Mănăstirii, niem. Klosterkirche), wspomniany w dokumentach w 1298 r., należał do klasztoru Dominikanów i poświęcony był Najświętszej Marii Pannie. Pierwotny obiekt miał prawdopodobnie skromniejsze rozmiary. W wyniku przebudów jest on dziś liczącą 44,5 m długości i 12,6 m szerokości gotycką halą (w takim układzie wszystkie nawy mają tę samą wysokość, w przeciwieństwie do bazyliki). Stał się główną świątynią miasta po przejściu Sasów na wiarę luterańską. Do najcenniejszych elementów wyposażenia należy chrzcielnica odlana w 1440 r. Znajduje się tu także 35 wschodnich kobierców. Wracający ze Wschodu kupcy darowywali je jako wota w podzięce za opiekę, z prośbą o dalszą opatrzność. Na miejscu dawnych zabudowań klasztornych w latach 1886-88 wzniesiono dzisiejszy magistrat. Latem w kościele odbywają się recitale organowe.

Dom Drakuli (Casa Vlad Dracul), znajdujący się nieopodal, wzbudza zainteresowanie głównie w związku z legendą. Wcześniej zwany Domem Pauliniego, jest prawdopodobnie najstarszym świeckim obiektem w mieście. Jego parter zbudowano z kamienia rzecznego. Trzy dokumenty wspominają o pobycie tu w latach 1431-36 Włada Dracula (zwanego tak z powodu przynależności do rycerskiego zakonu Dragonów), ojca Włada Palownika (Vlad Tepeş), który posłużył za pierwowzór postaci Drakuli z powieści Brama Stokera. Przypuszcza się więc, że młody książę Wład mógł się właśnie tutaj urodzić.

Dom pod Jeleniami (rum. Casa cu Cerb, niem. Hirshwrhous) jest najbardziej reprezentacyjną kamienicą starówki, wybudowaną w późnorenesansowym stylu, usytuowaną w narożu górnego rynku (Piaţa Cetaţii) i długiego targu.

Schody szkolne (niem. Schületreppe) znajdują się na końcu wspomnianego targu, biorącego początek w rynku. Zbudowane w 1662 r. liczyły 300 stopni. Później zmniejszono je do obecnego rozmiaru 175 stopni. Służyć miały uczniom i nauczycielom w czasie niepogody, szczególnie zimą, jako bezpieczna droga do położonej na górze szkoły.

Naprzeciw wyjścia ze schodów znajduje się budynek starej szkoły zwanej Naye Schul, wzniesiony w 1619 r. Po lewej stronie natomiast widać okazały budynek nowej szkoły – Gimnazjum Josepha Haltricha, postawiony w latach 1792-1817 i przebudowany w 1910 r.

Kościół na Wzgórzu (rum. Biserica Din Deal, niem. Bergkirche), stojący na szczycie Wzgórza Szkolnego (429 m n.p.m.) jest najcenniejszą budowlą Sighişoary. Powstawał w kilku etapach. Na początku XIII w. istniał tu mały salowy kościółek z półokrągłą apsydą. Ok. 1300 r. wybudowano trójnawową bazylikę z masywną zachodnią wieżą. Prezbiterium tej bazyliki objęło swymi murami pierwotne założenie salowe i w ten sposób powstała rzadko spotykana w Transylwanii krypta. W latach 1429-83 bazylikę przebudowano na późnogotycką halę. Wtedy też dobudowano południowy portyk (ganek wejściowy). Ostatnim etapem była dobudowa ok. 1500 r. zakrystii i zachodniego portyku ze schodami.

Początkowo katolicki, kościół uzyskał wezwanie św. Mikołaja, aby po przejściu mieszkańców na luteranizm (1547) stać się ich kościołem parafialnym. Podczas ostatniego etapu przebudowy wykonano dekorację freskowe, zamalowane w 1877 r. W toku konserwacji obiektu w 1934 r. odnowiono te z nich, które nie uległy zniszczeniu. Wchodząc do kościoła głównym wejściem, zauważyć można łaciński napis: „Dzieło ukończono z Bożą pomocą w 1488 r., kiedy w dniu św. Gerarda (23 września) ciężki śnieg spadł, mamiąc drzewa owocowe”. Autorem napisu i fresków był Jacob Kendlinger von St. Wolfgang (Salzburg w Austrii). Duże wrażenie robią cztery wykonane przez niego sceny pasyjne (po lewej, w nawie bocznej): Biczowanie, Cierniem koronowanie, Sąd Piłata, Obnażanie z szat.

Pod sklepieniem wieży umieszczono 14 płyt nagrobnych, a w przedsionkach naw bocznych zobaczyć można tarcze herbowe króla Macieja Korwina i jego żony Beatrycze, księcia Stefana Batorego oraz króla Władysława III. Cennym wyposażeniem są: kamienna ambona z 1480 r., pochodząca z Kościoła Klasztornego chrzcielnica, a przede wszystkim – wymyślne późnogotyckie tabernakulum wieżyczkowe. Stalle w północnej części prezbiterum wykonał w 1523 r. mistrz Johannes Reichmuth. Spośród eksponowanych w kościele ołtarzy najcenniejszy jest poliptyk z 1520 r., poświęcony św. Marcinowi. Pierwotnie znajdujący się w Kościele Klasztornym, ołtarz przypisywany jest Janowi Stwoszowi, synowi Wita (tego samego, który wyrzeźbił ołtarz dla krakowskiego kościoła Mariackiego). Wprezbiterium stoi ołtarz z kościoła w Șaeş, a pierwszy w nawie bocznej pochodzi z kościoła w Cund.

Cmentarz (Cimitirul evanghelic), tarasowo rozłożony na stoku za kościołem, należy do najpiękniejszych nekropolii Transylwanii, pięknie pokazując trwanie etosu rzemieślniczego w tej społeczności.

Można przespacerować się wzdłuż murów obronnych, począwszy od najwyższego miejsca, przy górnym kościele. Tam gdzie dziś znajduje się kostnica, stała kiedyś Baszta Złotników z bastionem – kluczowy punkt systemu obronnego miasta. Do dziś z 13 niegdyś istniejących tu wież pozostało 8.

Kościół katolicki wybudowano w 1894 r. w miejscu Baszty Ślusarzy i przylegającego do niej kościoła franciszkańskiego. Powstał głównie na potrzeby tutejszej społeczności węgierskiej tego wyznania.

Tekst udostępniony przez Wydawnictwo Bezdroża

Foto: I. Jóźwik

Więcej można przeczytać:

Wyświetl większą mapę