Na południowym krańcu gminy Osiek Jasielski, w powiecie jasielskim, w głębi doliny potoku Szczawa, dopływu Wisłoki, skrywa się Mrukowa. Wieś to niezbyt duża, gęsto zabudowana starymi i nowymi domami, i z racji oddalenia od głównych traktów, cicha i spokojna. Położona na północnej krawędzi Beskidu Niskiego wyróżnia się pięknym otoczeniem i osobliwymi walorami kulturowymi, pełnymi tajemnic sięgających zamierzchłych czasów. Na południe od wsi podnoszą się charakterystyczne garby zalesionych gór stanowiących boczne człony Pasma Magurskiego, ciągnące się ku widocznemu w głębi, znacznie wyższemu masywowi Świerzowej (801 m n.p.m.).

Bezpośrednio nad niewielką kotlinką ukształtowaną u południowego krańca wsi wznoszą się dwie góry przedzielone głęboką bruzdą potoku Szczawa. Od wschodu jest to góra zwana Trzy Kopce lub Trzeci Kopiec (696 m n.p.m.), od zachodu Zamkowa lub Zamczysko (581 m n.p.m.). Dalej na zachód wznoszą się jeszcze Ruski Zamek (545 m n.p.m.) i Księża Góra (531 m n.p.m.). Mrukowa jest osadą starą, wiele wskazuje na to, że sięgająca czasów wczesnego średniowiecza. Przemawia za tym także sama nazwa, która według legendy, ma pochodzić od króla Mruka. W tradycji i podaniach krążą na jej temat różne opowieści odnoszące się do różnych miejsc skrytych w głębi okolicznych gór i porastających je przepastnych lasów. Pisze o tym Franciszek Kotula, niezwykle dociekliwy badacz przeszłości Podkarpacia, w książce Po Rzeszowskim Pogórzu błądząc. I chyba coś w tym musi być, skoro w 1975 roku na jej polach znaleziono srebrną monetę grecką z czasów Aleksandra Wielkiego. Na kartach historii Mrukowa pojawia się w latach 1416–1417. Była wsią szlachecką, na początkach XV wieku należała do Mikołaja Skalnickiego, w XVI wieku do Mniszchów. Jeszcze pod koniec XVIII stulecia była to wieś czysto polska, podczas gdy w większości okolicznych osad dominowali Rusini.

Osobliwością jest wspomniana góra Zamkowa, dawniej zwana Górą Mruków. Na jej szczycie drzemią relikty wczesnośredniowiecznego zamku lub grodu. Sławny dziejopis Jan Długosz w swoich kronikach zanotował: „Mruków, góra skalista i wysoka, spoglądająca na miasto Żmigród i pokazująca ślady dawnego zamku”. Historyk Jerzy Czajkowski przypuszcza, że Długosz pisał to z autopsji. Jeżeli w czasach tegoż kronikarza zamek był w ruinie, to kiedy powstał? Góra wznosi się przeszło 150 metrów ponad dolinę Szczawy, jest niezwykle stroma i kamienista, od północy opadająca urwistą skalną ścianą kilkadziesiąt metrów w dół. Na jej grzbiecie występują oryginalnie ukształtowane grzędy i grupy skalne, leżą zwaliska głazów, sterczą ogromne bloki i płyty o dziwacznych formach i kształtach, skrywa się też kilka niedużych jaskiń. Cały ten skalny galimatias zbudowany jest z twardych piaskowców magurskich. Cała góra okryta jest jodłowo-bukowym lasem, w którego obrębie, na tzw. Spalenisku rośnie sporo cisów.

Pośród tych tworów natury bystre oko dostrzeże ślady ludzkiej działalności. Na grzbiecie wyraźnie widać dwa sztuczne przekopy oddzielające spory jego fragment od zaplecza, kawałek kamiennego mury i zagłębienie mogące być śladem po studni. Na południowy zachód od szczytu, w sąsiedztwie efektownej grupy skał, przetrwały zarysy wałów. Niewątpliwie w przeszłości było to miejsce obronne, gród lub zamek. Warownia to zapewne bardzo stara, archeolodzy datują jej funkcjonowanie na XII–XIV wiek. Wiele przemawia za tym, że istniała znacznie wcześniej. Jak dotychczas nie wiadomo, kto i w jakim celu ją zbudował. Warto dodać, że w pobliżu Zamczyska jest miejsce zwane Podgrodzie. Związane z górą legendy opowiadają o królu Mruku i jego żonie Magurze, o walkach pomiędzy władcami Mrukowa i warowni w niedalekiej Brzezowej, gdzie również znajdują się pozostałości wczesnośredniowiecznego grodu, o diable który miał zrzucić wielki głaz na zamek, o skarbach ukrytych w zasypanej studni i lochach mających prowadzić do nieistniejących zamków w Żmigrodzie i Osieku.

Według miejscowej tradycji, na sąsiednim Ruskim Zamku miała także istnieć jakaś warownia. Góra ta z natury posiada obronny charakter, jest niezwykle stroma i skalista. Na jej kulminacji i zboczach występują rozliczne formy skalne: urwiste ściany, ogromne bloki i głazy, progi i występy skalne mające do 15 m wysokości. Dla pełności opisu dodajmy, że Księża Góra to także najeżony skałami wierzchołek. Kolejne, chyba najbardziej tajemnicze i fascynujące miejsce skrywa się u krańca doliny potoku Szczawa, u podnóża Trzech Kopców. Pośród leśnej głuszy, na polance, znajduje się murowana z kamienia kaplica Matki Boskiej, a opodal grota ze źródłem i kamienna figura. Zakątek to niezwykle urokliwy, pełen ciszy, spokoju i powagi, emanujący jakąś dziwną mocą, od stuleci otoczony wyjątkowym kultem. Przed wojną, na odbywane tu odpusty ściągali tłumnie Polacy i okoliczni Rusini – Łemkowie, przybywali także Słowacy z południowej strony Karpat. Odpustowi towarzyszył wielki jarmark. Na polanie u wylotu Szczawy rozkładane były stragany oferujące ówczesne różności i dewocjonalia. Wspomniany Franciszek Kotula sądził, że jeszcze w czasach pogańskich było to miejsce o znaczeniu kultowym, które potem zostało zaanektowane przez Kościół. Tradycja i wiara w jego moce, choć pod inną postacią, przetrwała jednak wieki.

Kapliczka zbudowana została w 1906 roku przez braci Balów z sąsiednich Samoklęsk, w miejscu poprzedniej drewnianej, podobno bardzo starej, której kres po prostu dobiegł końca. Zbudowana przez kamieniarza z Nienaszowa, jest skromna i prosta w formie, a wyglądem nawiązuje do neogotyku. Wewnątrz kaplicy, w ołtarzyku znajduje się figura Matki Bożej ludowej roboty, zaś w południowej ścianie wmurowany jest nieobrobiony kamień, o innej strukturze i barwie niż miejscowy piaskowiec, któremu ludność od dawna przypisywała cudowne moce. Ponoć był tu od zawsze. Podczas wznoszenia kaplicy nie dał się usunąć ani obrobić, w końcu wmurowano go takim, jakim był. Kamień ten, jak pisze Kotula, to typowa tzw. „boża stopka”. Niektórzy sądzą, że to miejsce i ów kamień to czakram. Legenda wiąże go z cudowną figurą Matki Bożej, datowaną na wiek XV, od 1789 roku znajdującą się w kościele – dziś już nowym – w Tarnowcu koło Jasła. Figura została sprowadzona prawdopodobnie z Węgier do Jasła przed 1437 rokiem, gdzie pierwotnie zdobiła tamtejszy kościół karmelitów. Z Węgier miano ją nieść przez góry właśnie tędy. Po minięciu przełęczy pomiędzy Trzema Kopcami a Świerzową, zmęczeni tragarze postawili figurę na przydrożnym kamieniu. Gdy ją podniesiono, na kamieniu pozostał odcisk stopy Matki Bożej. Miało się to wydarzyć w 1444 roku. Odtąd zaczęto mu przypisywać cudowne właściwości. Ludzie starali się pozyskać jego cząsteczki, odłupywali okruszyny, pocierali o niego różne przedmioty, aż z czasem ślad „bożej stópki” całkowicie się zatarł. Pozostała tylko wiara w jego moc. Podobnie cudowne właściwości ludność przypisuje wodzie z wybijającego nieopodal źródła, w 1998 roku nakrytego kamienną grotą. Niegdyś był to ponoć obfity wypływ, dziś sączy się zaledwie nikła stróżka. Woda jest krystalicznie czysta, w smaku lekko zmineralizowana. Pomiędzy kaplicą a źródłem wznosi się kamienna figura z rzeźbą Matki Bożej we wnęce, zwieńczona krzyżem z wizerunkiem Ukrzyżowanego, znacznie starsza od kaplicy. Być może niegdyś woda była silnie zmineralizowana i z tego względu pomocna w leczeniu różnych dolegliwości. Po części może to potwierdzać nazwa potoku, Szczawa to starodawna określenie wszelkich źródeł mineralnych. Do dziś w korycie potoku jest ich kilka. Z jednego wydobywa się nawet gaz o zapachu zepsutych jajek.

Wojna zburzyła stary porządek. Po pewnym okresie zapomnienia kult tego miejsca odżył na nowo. Jak dawniej, w drugi dzień Zielonych Świątek, na odpust do kaplicy przybywają tłumy wiernych. Wzdłuż drogi prowadzącej od wioski do kaplicy urządzono Drogę Krzyżową. Drewniane lub murowane kapliczki ze stacjami Męki Pańskiej ustawiono w latach 1999–2000. Ale to już współczesność. To miejsce, odległe jest ok. 2 km od wsi i położone 100 m wyżej. Łatwo tu trafić po znakach żółtego szlaku turystycznego, prowadzącego z Mrukowej do Kotani